Với mong ước đan lồng những ưu việt của chung cư cao tầng với ngôi nhà truyền thống Bắc bộ, Nguyễn Hữu Thọ (ĐH Xây dựng Hà Nội) đã cho ra đời mô hình "Chung cư cao tầng sinh thái". Ý tưởng sáng tạo này đã đạt giải nhất cuộc thi Loa Thành 2002.
"Chung cư cao tầng sinh thái" của Thọ có cả thảy 28 tầng (chưa kể 2 tầng hầm dùng làm bãi đậu xe), 5 tầng đầu được dùng cho mục đích "tập thể" như cửa hàng, tiệm cafe, câu lạc bộ, thư viện, nhà trẻ... Đặc biệt, tầng 5 được trưng dụng toàn bộ làm không gian xanh, bố trí cây trồng làm công viên công cộng cho toà nhà.
Vì sự truyền dẫn bức xạ nhiệt thay đổi rõ rệt theo thời gian trong ngày và góc chiếu mặt trời, nên mặt chính toà chung cư quay hướng nam hay đông nam. Các ô cửa chính của từng căn hộ hướng bắc-nam sẽ giảm được tối đa tác động của mặt trời. Đồng thời để giảm sự tăng nhiệt ở các bề mặt "nóng" (hướng đông - tây), Thọ cho khoét sâu ở tường ngoài tạo thành các "hốc kẹt" mát mẻ, thích hợp đặt cửa sổ, ban công hay sân trời (sân trời vừa có thể làm đường thoát hiểm, vườn cảnh, diện tích tự do nhìn ra môi trường xung quanh...). Phần mái được xem là mặt đứng thứ 5 nên khi tận dụng phần lớn diện tích làm phòng kỹ thuật và bố trí cây xanh (có kính che) sẽ làm tăng khả năng cách nhiệt trên mái.
Điểm mấu chốt quan trọng tạo nên "chung cư sinh thái" của Thọ là ở chỗ tạo được "hiệu ứng" mát mẻ vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông mà không cần phải sử dụng điều hoà không khí (tiêu tốn năng lượng và ô nhiễm không khí). Hồ nước và hệ thống nước phun sương được thiết kế "đón đầu" cung cấp thêm hơi nước cho gió đông nam làm lạnh không khí toà nhà vào mùa hè.
Cửa sổ cảm ứng (tự động điều khiển) hoặc cửa sổ ba lớp (tuỳ từng mùa mà thay đổi "màn" cửa sổ) đặt ở cả 2 hướng và khuất gió, kết hợp với thiết bị điều chỉnh luồng gió thổi theo ý muốn, tương ứng với sự thay đổi của hướng gió. "Lõi kép" (bao gồm các ống thang máy, sảnh thang máy, cầu thang chính, cầu thang thoát hiểm...) được bố trí một hướng đông và một hướng tây - nơi thường bị ánh nắng mặt trời "chiếu tướng" - để giành lấy phần nóng, tạo ra "vùng đệm" giúp đẩy nhanh quá trình toả nhiệt từ các không gian sử dụng. Lõi kép đặt sát rìa, bám theo tường ngoài, thông thoáng và chiếu sáng tự nhiên. Điều này vừa tiết kiệm năng lượng vừa đáp ứng nhu cầu điều áp cơ học cho thang thoát hiểm.
 |
| Mặt cắt nhà cao tầng sinh thái. |
Liệu pháp thú vị nữa là cả toà chung cư sẽ được thiết kế độc đáo: nâng hẳn tầng trệt lên như một không gian thông thoáng tự nhiên tạo dòng đối lưu không khí, tăng khả năng "giao thoa" tự nhiên giữa toà nhà và đường phố.
Ở trung tâm hay vùng ngoại vi, Thọ cho bố trí các "không gian chuyển tiếp" qua nhiều tầng, chiếm 1/8 diện tích mỗi tầng, trồng cây xanh, là sân chung của các căn hộ mỗi tầng. Không gian chuyển tiếp này một mặt tạo bóng râm trên bề mặt "nóng" của toà nhà (bố trí theo hình xoắn ốc), mặt khác đóng vai trò như một ống hút gió cho toàn bộ không gian bên trong.
Các hành lang bên trong được bố trí vuông góc với "không gian chuyển tiếp", hoạt động giống như cái máng, xối dẫn luồng gió đến từng phòng (dòng chuyển động không khí này có thể được kiểm soát bằng việc điều chỉnh độ mở của vòm mái). Đối với các căn hộ ở địa điểm bất lợi (không nằm trong luồng gió), Thọ thiết kế các "kênh" để "nắn" gió. Anh quan tâm đến từng chi tiết nhỏ như phòng khách phải giao lưu với bếp, vườn sau to hơn vườn trước sân, có giếng trời, có hai cửa đón và thoát gió để nguồn không khí trong lành luôn được thông lưu...
"Khâu thiết kế, ngoài việc đáp ứng nhu cầu sử dụng, cần phải tính đến khía cạnh con người, phong cách sống, làm việc ở địa phương, tính cá thể, tính cộng đồng, rồi còn liên hệ với điều kiện khí hậu nữa...", Thọ tâm sự, "Ý đồ xuyên suốt là toà nhà phải mang tính nhân văn cao, thông thoáng tự nhiên, đem đến sự hứng thú, sảng khoái cho con người".
(Theo Tuổi Trẻ)
