Ý tưởng & Sáng tạo VN (Vietnam Ideas & Creativities) [β7]

TTO - Sáng tạo là hoạt động tạo ra những cái mới chưa từng có trong tự nhiên hay trong xã hội. Để có thể sáng tạo thì bắt buộc phải có tư duy và phải là tư duy độc lập chứ không phải là tư duy rập khuôn, tư duy theo kiểu tư duy của người khác.

Việc rèn luyện tư duy, phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh (HS) không phải gần đây mới xuất hiện mà đã được đặt thành vấn đề cách đây khá lâu. Trong các giáo trình của bộ môn “phương pháp dạy học” tại các trường Sư phạm luôn đề cao việc rèn luyện tư duy, năng lực sáng tạo, khả năng tự học và hoạt động độc lập cho HS. Thậm chí Bộ GD-ĐT còn xem đây là một nhiệm vụ cụ thể, quan trọng, đứng hàng thứ hai chỉ sau nhiệm vụ “cung cấp một hệ thống kiến thức cho HS”. Thế nhưng xem ra cho đến hiện nay, nhiệm vụ quan trọng này vẫn chưa được hoàn thành.

Theo cách lý giải của giáo sư Võ Tòng Xuân, nguyên nhân chính là do “chương trình học phổ thông rất nặng. Các cháu học thuộc nhiều quá và nhớ thuộc lòng thôi. Sở dĩ các cháu học thuộc lòng vì các thầy cô cũng nhớ thuộc lòng. Chuyện học theo thầy, học thuộc lòng cũng giống như hình ảnh con ngựa bị che mắt hai bên không dám ngó phải, ngó trái; không làm gì khác ngoài các qui định của Bộ, của trường. Nghĩa là không biết tư duy độc lập mà chỉ biết vâng lời, đọc - chép, thầy bảo gì trò làm theo”.

Theo tôi, còn một điều mà giáo sư Xuân chưa nhắc đến, đó là các thầy cô cũng thế mà thôi. Bộ bảo sao thì các thầy cô phải làm như vậy bởi vì qui chế đã thế, không thể làm khác hơn được. Bộ chỉ xuất bản một sách giáo khoa, những kiến thức trong sách giáo khoa được xem là “pháp lệnh”, không được tùy tiện sửa đổi, mặc dù việc sửa đổi có thể giúp cho việc giảng dạy được hay hơn, hiệu quả hơn.

Đến khi thi thì Bộ vẫn dựa vào sách giáo khoa để ra đáp án và sẵn sàng thẳng tay loại bỏ các cách giải khác nằm ngoài chương trình sách giáo khoa mặc dù đó là cách giải hợp với thực tế hơn. Thử hỏi như thế thì thầy cô nào dám dạy một cách sáng tạo, giúp cho HS tư duy độc lập được nữa?

Nếu “được đổ lỗi” về sự yếu kém của giáo dục ĐBSCL và cả VN hiện nay thì xin nói ngay, đó là lỗi của Bộ GD-ĐT, nơi khởi nguồn và bắt đầu mọi câu chuyện về giáo dục VN. Và nếu HS VN bị phê bình là thiếu tư duy độc lập, năng lực sáng tạo, trách nhiệm trước hết thuộc về Bộ do đã không biết cách tư duy độc lập và không có được năng lực sáng tạo nên mới không giải quyết được vấn đề nhức nhối này.

        HUỲNH DUY