Người đi từ Đại học Huế
Tiến sĩ thiên văn học Phan Bảo Ngọc tốt nghiệp Đại học Huế vào năm 1997, từng là giảng viên tại Đại học Huế. Sau đó, anh sang Pháp theo học tại Đại học Paris VI và nhận bằng thạc sĩ vào năm 2000. Đến năm 2002, anh bảo vệ xuất sắc luận án tiến sĩ cũng tại Đại học Paris VI. Và hiện nay, nhà thiên văn học Phan Bảo Ngọc đang tiếp tục nghiên cứu sau tiến sĩ tại Viện Thiên văn và Thiên văn Vật lý Đài Loan.
Henri Chrétien là giải thưởng thiên văn học quan trọng mang tên nhà thiên văn người Pháp Henri Chrétien, người đã cùng với chuyên gia người Mỹ George W. Ritchey phát minh ra kính thiên văn Ritchey-Chretien. Mục đích của giải thưởng Henri Chrétien là để ghi nhận những công trình nghiên cứu xuất sắc, phương pháp mới trong nghiên cứu thiên văn đồng thời thúc đẩy sự hợp tác quốc tế của các nhà thiên văn trên toàn thế giới.
Giải thưởng thiên văn học Henri Chrétien năm nay được trao cho Tiến sĩ Phan Bảo Ngọc nhờ công trình nghiên cứu phát minh ra phương pháp săn tìm những ngôi sao lùn có tên "Chuyển động riêng rút gọn cực đại" (Maximum Reduced Proper Motion). Đây là một phương pháp hoàn toàn mới trong việc tìm kiếm những sao lùn cực nhẹ trong vũ trụ mà nhà thiên văn học Phan Bảo Ngọc đã phát minh ra từ năm 2002.
Hình minh họa hệ sao lùn đôi vừa được tiến sĩ Phan Bảo Ngọc và cộng sự khám phá năm 2007. (Ảnh: Change Tsai).
Sao lùn cực nhẹ là những ngôi sao có khối lượng nhỏ hơn 0,3 lần khối lượng mặt trời. Trong vùng lân cận mặt trời hiện còn vô số sao lùn có khối lượng cực nhỏ, chưa được các nhà thiên văn học xác định. Vùng lân cận mặt trời được định nghĩa là khối cầu có bán kính 25 parsec (1 parsec = 3,26 năm ánh sáng, tức khoảng 30 nghìn tỷ kilômét) tính từ mặt trời. Những sao lùn cực nhẹ có chuyển động riêng rất nhỏ. Theo tính toán, tính chất vật lý của loại sao này bị thay đổi rất nhiều so với các sao lùn có khối lượng lớn hơn. Mặt khác, ánh sáng phát ra từ chúng rất yếu ớt nên các phương pháp quan sát thiên văn học trong vũ trụ thông thường đã không thể nhận thấy.
Luận án tiến sĩ xuất sắc
Năm 2002, nhà thiên văn học Phan Bảo Ngọc, với sự cộng tác của một số đồng nghiệp tại Đài quan sát thiên văn học
Nghiên cứu về "Chuyển động riêng rút gọn cực đại" của nhà thiên văn học Phan Bảo Ngọc được bắt đầu từ mùa hè năm 2001 và được công bố lần đầu tiên tại một hội nghị quốc tế ở Hawaii tháng 5/2002. Công trình này cùng một số công trình khác đã giúp Phan Bảo Ngọc bảo vệ xuất sắc luận án tiến sĩ của mình trước một hội đồng gồm các giáo sư Pháp, Đức và Mỹ tại Đài quan sát
Đài quan sát thiên văn học Chile, một trong những nơi đã áp dụng phát minh của nhà thiên văn học Phan Bảo Ngọc để khám phá ra được nhiều ngôi sao lùn khối lượng cực nhỏ trong vùng lân cận Mặt trời.
Cũng nhờ phương pháp này, đến nay Tiến sĩ Phan Bảo Ngọc cùng những nhà thiên văn học Pháp, Mỹ và Chile đã khám phá ra được nhiều ngôi sao lùn khối lượng cực nhỏ trong vùng lân cận Mặt trời. Với phương pháp "Chuyển động riêng rút gọn cực đại", các nhà thiên văn học trên thế giới đã có được trong tay một "chiếc chìa khóa" mở ra khả năng có thể phát hiện toàn bộ các sao lùn cực nhẹ còn giấu mặt trong dải Ngân Hà cũng như những dải thiên hà khác trong vũ trụ.
Khẳng định trí tuệ Việt Nam
Giải thưởng Henri Chrétien năm 2007 của Hội thiên văn Mỹ chính là sự công nhận một cách rõ ràng nhất về những thành công của công trình nghiên cứu do nhà thiên văn học Phan Bảo Ngọc đã thực hiện.
Được biết, trước tiến sĩ Phan Bảo Ngọc, một nhà khoa học người Mỹ gốc Việt nổi tiếng, là giáo sư Trịnh Xuân Thuận, cũng đã nhận được giải thưởng Henri Chrétien vào năm 1992.
Những thành công mà hai nhà thiên văn học trên đạt được đã thêm một lần nữa khẳng định về tài năng và trí tuệ của các nhà khoa học Việt
Vũ Anh Tuấn
Theo physics.ucf.edu và báo chí trong nước
