AT - Điều kiện đầu tiên để sáng tạo là đừng chấp nhận những cách giải quyết lối mòn cho một vấn đề, đừng chấp nhận những ý tưởng mà ai cũng nghĩ ra được. Hãy luôn đặt ra cho mình một đòi hỏi là hãy tìm tòi điều gì đó mới hơn, lạ hơn, “độc” hơn.
Ngày nay nhân loại đã tìm ra hơn 200 phương pháp để trợ giúp cho sự sáng tạo. Những số tiếp theo sẽ giới thiệu một số thủ thuật hiệu quả nhất.
Thủ thuật 1: Lật ngược vấn đề Câu chuyện trải nghiệm
Vị hoàng đế muốn giết một nhà thông thái nên ông ta ra lệnh bỏ vào trong một bình sứ cao cổ hai viên hắc ngọc. Sau đó, ông cho gọi nhà thông thái ra và phán rằng:
“Sau nhiều lần nhà ngươi cãi lệnh trẫm, nay trẫm quyết định ban cho ngươi một ân huệ cuối cùng. Ta đã bỏ sẵn vào bình sứ đặt trên mâm thức ăn trước mặt ngươi hai viên ngọc, một viên là hồng ngọc, còn viên kia là hắc ngọc. Nhà ngươi được ăn bất cứ thứ gì trên mâm và sau đó nhà ngươi được lấy ra một viên ngọc từ trong bình sứ. Viên ngọc còn lại sẽ thuộc về ta. Tùy theo số phận của nhà ngươi, nếu ngươi lấy ra được viên hắc ngọc thì ta sẽ lệnh chém đầu ngươi lập tức”.
Nhà thông thái biết rất rõ là ông vua chỉ muốn giết mình nên chắc chắn bên trong bình sứ chỉ có hai viên hắc ngọc.
Sau một hồi suy nghĩ, ông ta quyết định thay vì ăn thức ăn trên bàn thì ông ta bình tĩnh cho tay vào bình sứ lấy một viên ngọc trong lòng bàn tay và rút ra... Không để ai kịp thấy, ông bỏ vào miệng nuốt chửng viên ngọc. Rồi tuyên bố với vua:
“Kính thưa hoàng thượng, thần đã ăn xong món ăn thần thích đó là viên ngọc mà ngài đã ban cho... Bây giờ xin ngài hãy xem xét viên ngọc còn lại trong bình, nếu đó là viên hắc ngọc thì thần đã nhận được viên hồng ngọc”.
Hãy tập thói quen suy nghĩ trái ngược với thông thường
Một cô công chúa yêu một anh chàng cóc, một em bé thiếu nhi trở thành kỵ sĩ và cứu cả đất nước, hay vị “thầy hắc ám” trong Harry Porter đến cuối truyện lại có lòng tốt đến không ngờ... Tất cả những điều tương phản hay trái ngược so với suy nghĩ thông thường đều tạo nên những bất ngờ thú vị.
- Ngày xưa, muốn trò chuyện thì con người phải gặp nhau (lối mòn), nghĩ ngược lại nhân loại đã phát minh ra điện thoại đường dài. Điện thoại phải có dây (lối mòn), nghĩ ngược lại loài người phát minh ra điện thoại di động. Điện thoại di động chỉ nghe được tiếng (lối mòn), nghĩ ngược lại nhân loại có thêm video-call. Liên tục suy nghĩ trái ngược, ý tưởng liên tục xuất hiện.
- Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn không treo băngrôn mà bạn trải nó trên đường?
- Thay vì thể hiện công khai các thông tin trên một banner thì điều gì sẽ xảy ra nếu bạn che tất cả thông tin đó lại bằng một tấm vải/nilông?
- Xe đạp dùng để di chuyển, nhưng nếu xe đạp chỉ đứng yên thì sao?
- Điều gì sẽ xảy ra nếu người ta lái xe bằng chân?
- Bầu trời thì xanh, mây thì trắng; nhưng nếu đảo ngược màu: trời thì vàng, mây thì đen, bạn sẽ có ứng dụng kiểu trang trí này vào những chỗ nào?
Bài tập hình thành kỹ năng
Bài tập 1: Liệt kê ra mười vấn đề bạn đang thắc mắc. Thay vì hỏi tại sao, hãy hỏi tại sao không?
Bài tập 2: Chọn một sản phẩm/vật dụng đang hiện hữu xung quanh bạn (cái ghế, điện thoại, tủ lạnh, chai nước..). Sau đó lần lượt:
1. Đảo lộn toàn bộ chức năng của các sản phẩm đó
2. Đảo lộn một phần chức năng
4. Đảo lộn hình dáng hay không gian (từ trên xuống, từ trong ra...)
5. Đảo lộn màu sắc hay đặc tính
6. Đảo lộn về số lượng
7. Đảo lộn về chất lượng.
Bài tập 3: Chọn một vấn đề bạn đang cần giải quyết (việc học, việc làm, ý tưởng sản phẩm...), sau đó biến cải chúng theo các kỹ thuật nhỏ dưới đây:
* Sử dụng giả định “Cái gì sẽ đến nếu...”. Cái gì sẽ đến nếu máy tính không có bàn phím? Cái gì sẽ đến nếu cây không mọc dưới đất?
* Tiêu cực hóa vấn đề. Nhân dịp hội trại 26-3, thay vì thiết kế trại sao cho thật đẹp, chúng ta có thể liệt kê tất cả các phương cách làm cho ngôi trại của mình trở nên tồi tệ, qua đó chúng ta có thể tìm ra được nhiều ý hay.
* Làm cái gì đó mà chưa ai thử. Hãng máy tính Apple tiến hành nhiều thứ mà Hãng IBM chưa từng. Xe hơi Nhật thường nhẹ và sử dụng xăng hiệu quả hơn.
* Hoán đổi thất bại với thành công và ngược lại. Nếu muốn học giỏi, hơn hãy nghĩ về những cách học sao cho tệ hơn.
ThS NGUYỄN HOÀNG KHẮC HIẾU
(giảng viên khoa tâm lý giáo dục, ĐH Sư phạm TP.HCM)
Mời bạn đọc đón mua để thưởng thức được toàn bộ nội dung của ấn phẩm này. |
